1. DI NA PASAHATHON ULOS TU PENGANTIN:
Di ginjang ma ia arirang di toru panggonggonan
Badanmuna ma na sora sirang, tondimuna masigomgoman.
Tubu ma si marlasuna di Dolok Purbatua
Sai ganjang ma umurmuna, sahat tu na sari matua
Bintang na rumiris, ombun na sumorop
Tubu ma anak di hamu riris, boru pe antong torop.
Tangki jala ualang, galinggang jala garege
Tubu ma di hamu anak partahi jala ulubalang
dohot boru namora jala pareme
Tubu ma tambinsu di toru ni pinasa
Tubu ma di hamu anak nabisuk dohot boru nauli basa.
Eme sitamba tua parlinggoman ni siborok,
Sai dilehon Debata ma di hamu tua, jala hot ma
hamu diparorot.
2. DI NA PASAHATHON ULOS TU NATUA-TUA NI HELA (SI
JALO BARA) DOHOT SI ANGKA JALO ULOS SUHI NI AMPANG NA OPAT.
Dolok
ni Purbatua jonok tu si borotan
Sai
sahat ma hamu saur-matua, tiur di pansamotan
Andor halumpang ma togu-togu ni lombu, andor hatiti
togu-togu ni horbo
Sai ganjang ma umurmu pairing-iring pahompu sahat ma tu
na marnini marnono.
Bona ni Aek Puli di Dolok Sitapongan
Sai ro ma tu hamu angka nauli, jala sai dor
nang pansamotan.
Binanga
ni Sihombing binokkak ni Tarabunga,
tu
sanggar ma amporik tu lubang ma satua,
Sinur
ma pinahanmuna, gabe na niulamu dipasu-pasu Tuhanta.
Eme sitamba tua parlinggoman ni siborok,
Amanta Debata do si lehon tua, luhut ma hamu
diparorot.
Sahat solu sahat tu Tigaras,
Leleng hamu mangolu, gabe jala horas.
Marmutik ma lasiak dompak mata ni ari,
Manganju ma hamu di borungku parumaenmi, arian
dohot botari.
Hariara
ma bonana, hariara ma nang bulungna,
Gabe
jala horas hula-hulana, songon i nang pamoruonna.
3. HATA UMPASA SIAN HULA-HULA DOHOT HORONG NI TULANG.
Hot pe jabu i sai tong do i marbulang-bulang,
Tung sian dia pe mangalap boru bere i, sai hot do i boru ni tulang.
Dangka ni bulu godang tanggo pinangait-aithon
Dilehon Debata ma di hamu tubuan anak dohot
boru,
si tongka panahit-nahiton.
Andos ras ma tu andor ris, tubu di huta Purbasinomba,
Sai horas-horas ma hamu jala torkis-torkis, ditumpak asi ni roha ni
Tuhanta.
Binsar
mata ni ari, poltak mata ni bulan,
Sai tubu
ma di hamu boru namalo mansari
dohot
anak na gabe raja panungkunan.
Giring-gring ma tu gosta-gosta,
tu boras ni singkoru,
Sai tibu ma hamu mangiring-iring pahompu,
tibu mangompa-ompa anak dohot boru.
Sahat-sahat ni solu, sahat ma tu bontean,
Sahat ma hamu leleng mangolu, sahat tu parhorasan
panggabean.
Eme
sitamba tua parlinggoman ni siborok,
Debata
do si lehon tua, horas hamu diparorot.
4. HATA UMPASA DI NA PAAMPUHON HATA DOHOT MANGAMPU HATA.
Aek marjullak-jullak, marjullak-jullak sian batu, tinahu tu batu-batu.
Angka hata nauli, hata pasu-pasu naung hupasahat hami tu hamu,
ampu hamu ma i di tonga ni jabu.
Naung
sampulu pitu jumali sampulu ualu
Hata
nauli, hata pasu-pasu, ampu hamu ma di tonga ni jabu.
Turtu ma inna anduhur, tio ma ninna lote,
Hata nauli, hata pasu-pasu, sai unang muba sai
unang mose.
Marmutik ma inggir-inggir, bulung na i rata-rata,
Hata nauli, hata pasu-pasu naung pinasahatmuna,
napasauthon ma hata ni Debata.
5. HATA
UMPASA DI NA MANGINGANI MANANG
MANURUK JABU.
Labu pe labu i, ndang asal suanhononhon,
Jabu pe jabu, ndang asal inganan.
Mabaor aek puli sian dolok ni Simamora,
Sai hot ma jabunta on bagas na uli, ingananmu
marlas ni roha.
Tangkas
do jabu suhat, laos tangkas do jabu bona,
Sai
tangkas ma hamu dung maringanan di jabu on maduma,
tangkas
nang mamora.
Andor
ras ma tu andor ris di tombak ni Purbasinomba,
Sai
horas-horas ma hamu torkis-torkis,
tumpahon
ni Debata namartua.
Jongjong di Dolok Purbasinomba, manatap tu Panamparan,
Sahat ma hamu saur-matua mangingani jabu on
dihaliangi angka pomparan.
Sahat-sahat ni solu toho di rondang ni bulan,
Sahat ma hamu leleng mangolu mangingani bagas
on,
sai diiring-iring Tuhan.
Eme si tamba tua parlinggoman siborok,
Sai dilehon Tuhanta ma di hamu tua, hot ma hamu di jabu on diparorot.
6. HATA
UMPASA DI ULAON NA TARDIDI
Tubu ma tambinsu di dolok ni Pangaribuan,
Sai anak nabiusk ma ibana,
anak na gabe si pajoloon.
Dangka ni hariara ma ni pangait-aithon
Simbur ma ibana mangodang, sitongka
panahit-nahiton.
Horbo
ni Sibuluan manjampal di balian,
Sai
dapot ma angka naniluluan,
sai
tiur ma nang pansarian.
Habang ambaroba di atas ni Sibuntuon,
Sai burju ma ibana marroha,
gabe jolma si tiruon.
Dolok ni Hutanauli hatubuan ni si marlasuna,
Goar nauli ma goarna i, ]
donganna gabe jala mamora.
Eme sitamba tua parlinggoman ni siborok,
Sai dilehon Debata ma di ibana tua,
imbur magodang diparorot.
7. HATA UMPASA DI NA PASAHATHON ULOS MULA GABE
Sanjongkal urat ni ri,
tolu jongkal urat ni singkoru,
Ulos mula gabe naung pinasahat i,
sai saur ma i di hamu,
mangulosi anak dohot boru.
Tubu ma lata di toru ni bunga-bunga,
Tubu ma anak na marsangap di hamu dohot boru na
martua.
Habang
binsak-binsak laos mangihut ambaroba,
Sai
tibu ma ro na tapaima,
jala
dapot nahinirim ni roha.
Tangki ma jala ualang,
galinggang jala garege,
Sai tubu ma di hamu anak partahi jala
ulubalang,
dohot boru namora jala pareme.
Eme si tambatua ma parasaran ni siborok,
Sai dilehon Debata ma di hamu gogo dohot tua,
hot ma hamu diparorot.
Obuk
do jambulan nanidandan bahen samara,
Molo
mamasu-masu hula-hula,
padao
sahit dohot mara.
Hotang do binebe-bebe,
hotang nipulos-pulos,
Unang hita mandele ai adong do tudos-tudos.
Bagot na madung-dung ma tu pilo-pilo na marajar,
Sai salpu ma angka nalungun,
sai ro ma angka najagar.
Tombak
ni Simalungun parsobanan ni Simamora,
Sai
hatop ma salpu angka nalungun,
jala
hatop ma ro si las ni roha.
Balga tiang ni ruma, umbalgaan tiang ni sopo,
Nunga ganjang umur ni naung jumolo i,
sai gumanjang ma umur ni angka naumposo.
Tuak natonggi ma tu bagot si balbalon,
Tung paet di tingki angka na salpu i,
sai ro ma angka natonggi tu joloan on.
Tinapu bulung siarum bahen uram ni pora-pora,
Nahasit i tibu ma malum,
jala tibu ma ro si las ni roha.
Eme
sitambatua parlinggoman siborok,
Sai
dilehon Tuhanta ma di hamu tua,
jala
sude hamu sai diparorot.
8. ANGKA HATA UMPASA DI HUHUASI NI SIPANGANON
Si titi ma si hompa, golang-golang pangarahutna,
Otik so sadia pe na tupa,
sai godang ma pinasuna.
Bagot na marhalto ma tubu di robean,
Horas ma namanganhon, horas namangalean.
Huta
Tanobato parasaran ni leang-leang,
Horas
ma hami namanjalo,
horas
ma di hamu namangalean.
Otik si butong-butong, godang si pir ni tondi,
Otik so sadia na boi hupatupa hami,
pamurnas ma i tudaging,
saudara tu bohi,
si palomak imbulu ma i,
si paneang holi-holi.
2. ANGKA HATA UMPAMA
Aek godang tu aek laut,
angka dos ni roha do si behen na saut.
Si hikkit si nalenggam,
tapillit ma nadumenggan.
Eme na
masak di gagat ursa,
I ma na
masa (denggan) i ma niula.
Sinuan bulu sibahen na las,
Sinuan adat dohot uhum sibahen na horas.
Ompu raja di jolo martungkot sialagundi,
Angka adat nauli napinungka ni ompunta na
parjolo,
siihuthonon ni hita na di pudi.
Baris-baris ni gaja di rura Pangaloan,
Molo marsuru raja,
dae do so oloan.
Pat ni
gaja tu pat ni hora,
Angka
anak ni raja jala pahompu ni namora.
Asing dolok asing duhutna,
Asing luat, asing ruhutna.
Sise do mula ni hata,
sungkun mula ni uhum,
Gokhon sipaimaon jou-jou sialusan.
Sotongka
do mulak tata naung masak,
Mulak
marimbulu naung tinutungan.
Unang
songon tagading,
marguru
tu anakna.
Piltik ni hasapi do tabo begeon ni pinggol,
Piltik ni hata sogo begeon.
Madekdek jarum tu napotpot,
Ndang diida mata,
diida roha.
Sian hatorangan dohot angka contoh ni hata umpasa dohot
umpama na pinatupa di buku on, didok roha nian naeng manambai angka naung
taboto. Jala tapasahat ma angka hata pandohan i marhite-hite lambas ni roha
jala hombar tu rumang dohot bentuk ni ulaon i.
Di na laho pasahathon hata hita di sada-sada ulaon,
taparate-atehon ma situasi dohot kondisi ni tuturna na marulaon, songon i
kondisi dohot hadirionta be. Molo poso dope hita, nang pe sian horong ni
hula-hula manang tulang, asa malo ma hita manempathon diri. Lapatanna, nang pe
hita apala tampuk, nampunasa ugasan di ulaon i, alai porlu do pasangap-onta
molo adong dope natua-tua rap dohot hita di si. Sada na porlu sibotoonta muse,
molo angka hata umpasa i boi do berkembang mang-ihuthon angka hamajuon
ni zaman dohot kondisi. Na porlu, asalma nanidokna i marlapatan na bagas, mura
antusan. Alai, molo angka hata umpama, bentuk dohot hatana, hira bersifat
statis do i. Ndang boi i dika-rang-karang. Alana, songon fasafah manang
poda do i di hita.
Songon i ma jolo na boi pinatupa di tingki on. Horas ma
di hita.
“RUJUTNI PARJAMBARON”
Ruhut parjambaron juhut godang do variasina taida di
ulaon adat-paradaton, hombar ma i tu rumang ni ulaon, luat ni namarulaon dohot
situasi, kondisi, tempat, songon i nang di panjuhutina.
Didok natua-tua, sai jolo diseat hata asa diseat raut,
namar-lapatan do i asa jolo dialap hata dos ni roha ma asa dibagi
parjambaran juhut. Songon i muse nang di hata ni natua-tua namandok: Asing dolok asing duhutna, asing huta (luat) asing do nang ruhutna. Sudena
i manghorhon tu nauli nadenggan do molo dapot dos ni roha sian panghataion. Ai
mansai arga situtu do hata, jala sasintongna ndang apala jambar juhut i na gabe
motivasi ni si jalo jambar, alai hata na masipaolo-oloan jala masipasangapan.
Adong do sipata tabege di sada-sada ulaon las ni roha
manang arsak ni roha, hurang denggan ulaon ala ni pambagian jambar juhut.
Molo di hita na di tano parserahan on, khususna Jakarta
sekitarna, ndang apala tapersoalhon be jambar i asalma proses manang ruhut
pambagianna suman tu ulaon i. Gariada tahe adong do sijalo jambar pintor
dilehon jambarna tu donganna, dohot pertimbangan asa so boi be ibana mangallang
jagal, manang mabiar basi manang busuk jambar i ala leleng dope ibana mulak tu
jabuna, dohot angka naasing.
Adong do pandohan na jot-jot tabege taringot di ruhut
pambagian jambar juhut, ima hata namandok: “Sidapot solup ma hami.” Sada
pandohan na raja ma i tutu di halak Batak, asalma laos raja sian mula ni
panghataion jala hombar tu parhundulna. Namarlapatan, molo sian horong ni suhut
paranak do pintor mandok “si dapot solup ma hamu” tu hula-hulana, so jolo
dialap hata naelek, songon nahurang hormat jala hurang raja do panghataion i.
Alai, molo sian horong ni hula-hula do namandok “sidapot solup ma hami” tu
pamoruonna, mansai uli jala denggan ma begeon.
Ala ni i do sipata di ulaon las ni roha manang ulaon
arsak ni roha (ulaon sari-matua manang saur-matua) dipatupa ulaon martonggo
raja. Alana, gabe hira adong do panghataion sahat tu panjuhuti ni ulaon dohot
pambagian jambar juhut.
Molo taida di ulaon adat na masa di tano parserahan on,
angka si jalo parbagian jambar juhut di ulaon adat-paradaton i ma:
· jambar ni hasuhuton dohot
namarhaha-maranggi,
· jambar ni boru/bere,
· jambar ni dongan sahuta,
· jambar ni pariban,
· jambar ni hula-hula
(hula-hula ni suhut; namarhaha-anggi, anak manjae)
· jambar ni tulang (tulang ni
ama hasuhuton dohot tulang ni ina hasuhuton)
· jambar ni bona tulang
(tulang ni ompu suhut)
· jambar ni bona ni ari
(hula-hula ni ompu suhut)
Nian adong dope angka si jalo jambar i ma: tu pangula ni
huria, punguan dohot angka naasing dope. Alai, nauli ma saluhutna i jala
disesuaihon ma pambagian i tu bentuk ni ulaon dohot panjuhutina.
Saonari porlu ma muse botoonta angka dia ma jambar
sipasahaton tu horong ni si jalo jambar i.
Hombar tu si, parjolo ma pinatorang saotik taringot tu na
mang-hasuhuthon, na marhadomuan tu tahapan manang proses ni namarbagi jambar
juhut.
Molo sian daerah Silindung-Humbang sekitarna do
namarulaon (hasuhuton), sai jumolo do dipasahat jambar taripar tu horong ni
hula-hulana dohot tulang. Jadi parpudi do jambar dibagi tu hasuhuton.
Alai, molo namarulaon (hasuhuton) sian Toba sekitarna,
sai jumolo do dibagi nasida jambar tu suhut namarhaha-maranggi asa mangihut
jambar taripar tu hula-hula dohot tulang. Songon i jambar osang sai tu boruna
do i dipasahat. Hape molo di Silindung-Humbang, jambar osang tu hula-hula do
dipasahat. Alai sudena i sai manghorhon tu nauli nadenggan do molo sian angka
dos ni roha.
Pambagian jambar juhut di ulaon pamuli boru/pangolihon
anak –alap jual manang taruhon jual– na masa jala somal taulahon di Jakarta
sekitarna, hira songon on ma.
1. Sibagi dua do tudu-tudu ni sipanganon naung dipasahat
Paranak tu Parboru. Nang pe naung dipasahat Paranak tu Parboru tudu-tudu ni
sipanganon i marhite-hite hata manang pandohan na elek di na pasahathon, alai
dung sidung marsipanganon disungkun suhut manang Raja Parhata ni Parboru do
muse Paranak taringot tu tudu-tudu ni sipanganon i, songon naung pinatorang di
panghataion di ulaon marhata sinamot. Alai, somalna, molo ihur-ihur sai jambar
tu pihak parboru do i, nang pe diulaon taruhon jual, i ma ulak ni tandok ni
parboru.
2. Dung dibagi dua tudu-tudu ni sipanganon i, dipasahat
Parboru ma muse jambar bagian ni Paranak, hombar tu panghataion dohot dos ni
roha nasida. Dung i dibagi Parboru dohot Paranak ma muse jambar i tu angka
tuturna be.
Catatan:
Masa niida hira dipangido Paranak sian Parboru
saotik sian jambar ihur- ihur di nasida asa adong bagionna tu tuturna (dongan
tubuna).
Di ulaon pesta unjuk somalna dipatupa sampe 8
(ualu) soit, asa 4 (opat) soit di Parboru, 4 (opat) soit di Paranak, jala di
deba ulaon osang pe dibagi dua do.
Masa do muse niida dipasahat Parboru jambar
juhut tu haha parhundulna (tulang ni Pangoli), jala nadenggan ma tutu i.
3. Pambagian jambar sipasahataon ni Parboru dohot Paranak
hira songon na adong di table berikut ma:
Jambar juhut sipasahaton ni Paranak:
Sijalo Jambar
|
Silindung/Humbang
|
Toba
|
Suhut dohot Namarhaha-anggi
|
soit, pohu
|
soit, pohu
|
Sude horong ni hula-hula
|
somba-somba
|
somba-somba
|
Boru/Bere
|
namarngingi (hambirang)
|
-
namarngingi (hambirang)
- osang
|
- Pariban,
- Pangula ni huria,
- Dongan sahuta,
- Punguan
|
dibuat sian soit, pohu
|
dibuat sian soit, pohu
|
Jambar juhut sipasahaton ni Parboru:
Sijalo Jambar
|
Silindung/Humbang
|
Toba
|
Suhut
|
ihur-ihur, soit
|
ihur-ihur, soit
|
Hula-hula
|
Osang
|
namarngingi,
|
Tulang
|
namarngingi (siamun)
|
namarngingi,somba-somba
|
Boru/Bere
|
namarngingi (hambirang)
|
osang
|
- Hula-hula ni namarhaha-anggi,
- Hula2 ni anak manjae
- Tulang rorobot,
- Bona Tulang,
- Bona ni ari
|
somba-somba
|
somba-somba
|
- Pariban,
- Pangula ni huria,
- Dongan sahuta
|
soit, pohu
|
soit, pohu
|
- Punguan
|
dibuat sian jambar ni suhut
|
dibuat sian jambar ni suhut
|
1. Di ulaon tardidi, malua, manuruk jabu, molo jambar
ihur-ihur hot ma i di hasuhuton. Osang, namarngingi parsiamun, dohot
somba-somba tu horong ni hula-hula dohot tulang. Soit ma tu dongan sahuta dohot
pariban. Namarngingi parhambirang ma dipasahat tu boru/bere.
2. Di ulaon patua hata/marhusip, pasahat ulos mula gabe,
paebathon anak buha baju, ia parjambaron pada prinsipna hira-hira surung-surung
ni hula-hula ma i. Alai somalna, sian hula-hula dengan do marnida situasi. Molo
tung pe didok paranak (pamoruon nasida) jambar surung-surung, boi do i dialap
hata muse. Molo di tingki ulaon i adong angka dongan tubu ni pamoruonna i
mandongani nasida, ingkon adong ma nian tinggal sebagian jambar i sa adong
lehononna tu nasida.
3. Pambagian jambar dohot panjuhuti di ulaon sari-matua
dohot saur-matua saguru tu keputusan ni pangarapoton (tonggo raja) do i. Adong
do namangalehon ihur-ihur tu hula-hulana, ulu ma tu tulang, jala somba-somba tu
horong ni hula-hula naasing termasuk tulang dohot bona tulang.
Alai nasomal muse taulahon di Jakarta sekitarna, molo
ihur-ihur hot ma i di hasuhuton dohot namarhaha-anggi, jala jambar tu horong ni
sude hula-hula dohot tulang dipatupa sian somba-somba.
Asa nauli jala denggan ma i sude asalma sian panghataion
tu dos ni roha, jolo diseat hata ma asa diseat raut, jala taingot ma
hata namandok, “Hata do parsimboraan.”
NB:
Unang ma nian adong sian parhata, sibagi jambar na emosi jala mamaksahon
kehendak di pambagian jambar, lumobi sian horong ni suhut. Jala naumporlu,
tapaido ma panuturion sian angka raja naro dohot hula-hula, tulang, khususna di
ulaon sari-matua dohot saur-matua. Alana, porlu ingkon jagaonta do asa sangap
suhut sihabolonan di ulaon si songon on.
UMPASA NI
SIMALUNGUN
1.Urat ni gatap tano, rongging marsiranggoman
Age pe padao-dao,Tondyttai tong marsigomgoman
2. Ia bagod i nakkih, ilambung ni sampuran
Ia jaman on jaman canggih, ulang lupa hubani Tuhan
3. Halambir ni sindamak, ikuhur dop ibola
Sinaha pe nini halak, ulang lupa bani horja
4. Juma ni Tigarunggu, tubuhan lata-lata
Rajin ma hita marminggu, ase tong-tong ihasomani Tuhanta
5. Sinjata ni Indonesia, mariam dohot mortir
Andohar Indonesia jaya,Rakyat ni pe homa makmur
6. I lambung passa-passa, Tubu bonani tobu
Age aha pe namasa,Hita ulang mahua
7. Ratting ni hayu bor-bor, ibaen hu pingging pasu
Anggo rajinmartonggo, Jumpahan pasu-pasu
8. Boras ibagas supak, ibaen huparasanding
Horas nasiam namulak, horas homa hanami na tading
9. Borasni purba tua, iboan hu tiga balata
Horas ma hita sayur matua, itumpak-tumpak Naibatanta
10.Andor hadukka ma togu-togu ni lombu, togu-togu ni horbo, itogu hu Ajibata
Horas ma hita sayur matua, patogu-togu pahompu, das mar nini mar nono,
ipasu-pasu Naibatanta
11. Urat ni nangka, urat ni hotang
Hujape hita manlangkah, sai dapot-dapotan
12. Tubuh ma sanggar dohot tobu, dohor hupagar kawat
Tubuh ma anak pakon boru, jadi jolma na marpangkat
13. Urat ni riba dagei iboan hu Sukadame
Ulang bei sai marbadai, sai roh ma uhur dame
14. Dalan hua Ajibata, adong do tubuh Pisang
Anggo domma marrumah tangga, ulang ma adong hata mandok sirang
15. Tubu sanggar dohot tobu i dolok-dolok
Tubu ma anak pakon boru na mok-mok.
16. Arirang ni palia, madek-dek hu bong-bongan
Age adong parsalisihan, ulang mar sidom-doman
17. Tubu ma sanggar dohot tobu, parasaran ni piduk
Tubu ma anak pintar dohot boru na bisuk
18. Tubuh ma silanjuyang, itagil lang ra melus
Aha pe lang na hurang, anggo marhasoman Jesus
19. Sada sikortas kajang, padua kortas hulipat
Sadokah ham marlajang, sada ham do hansa na hudingat.
20. Habang ma anduhur, sogop hu goring-goring
Anggo pusuk uhur, eta ham mandoding-doding
21. Hondor ma langge mu, i dolok si Marsolpah
Holong ni ateimu, ingaton ku do ai madokah
22. Sihala sibarunje, ruak sihala bolon
Santabi ma bani umbei, dear nalang tarhorom
23. Itampul bulu lihom, bulung ni irantingkon
Hatamu do masihol, hape uhur mu manadingkon
24. Sedo lak-lak hasundur, haronduk ni buluk ku
Sedo halak hu sukkun, harosuh ni uhurhu
25. Tumpak ni piring ledeng, paledang-ledang pahu
Loja do hapeni inang, pagodang-godang kon au
26. Laklak itallik-tallik, i lambung ni pea-pea
halak na tahan marsik, ujungni jadi jolma na hasea
27. Lak-lakni tamba tua, hoppa mambuat kuah
Pasangap orangtua, tong-tong dapotan tuah
28. Lampuyang sakaranjang, bulung ni seng sadiha
Akkula do marganjang, uhur seng ope sadiha
29. Marboras ma halawas, i jual hu Belanda
Horas ma nasiam martugas, haganupan wartawan
30. Haporas ni silongkung, i huning i tubai
Anggo domma harosuh, ulang isumengi, lang ibadai
31. Isuan ma timbaho, isuan manoran-noran
Paubah ma parlaho, ulang songon sapari, ase iharosuhkon hasoman
32. Talaktak porling, sogop i bukkulan ni sopo
Indahan ni mata do borngin, ulang lalap ibodei lapo
33. Ulang ihondor gumba, timbaho sihondoran
Ulang martonggo rupa, parlaho do sitonggoran
34. Anduhur pinurputan, tading iparsobanan
Anggo uhur tinurutan, lang mar parsaranan
35. Rage anak ni bintang, rage so hapulhitan
Buei do hata namantin, paima tangan dapotan
36. Timbaho ni simarban, ulang mago sanrigat
Age lingot panonggor, ulang lupa pardingat
37. Boras sabur-saburan, iboban ni pinggan pasu
Horas hita ganupan, sai jumpahan pasu-pasu
38. Itarik gula, itanik songon tali
Age pe otik nasinari, ulang marsurei
39. Irlak-irlak ma senter, itoru ni durian
Lang adong labuni jenges, anggo talu do ujian
40. Initak ma sambor-bor, boras ronggit-ronggitan
Ijon hita manortor, ulang be borit-boritan
41. Lang be tartalgis hon, pagaman ma na ronggos hon
lang be tartangishon, paganan ma na tor-torhon
42. Habang ma kapal terbang, mamboan pinggan pasu
Age daoh ham marlajang, ulang lupa ham hubakku.
Falsafah Batak
Dijolo raja sieahan, dipudi raja sipaimaon
(Hormatan do natua-tua dohot angka raja).
Sada silompa gadong dua silompa ubi,
Sada pe namanghatahon Sudema dapotan Uli.
Pitu batu martindi sada do sitaon nadokdok
(Unang maharaphu tu dongan).
Jujur do mula ni bada, bolus do mula ni dame
(Unang sai jujur-jujuri salani dongan, alai bolushon ma).
Siboru buas siboru Bakkara, molo dung puas sae soada mara
(Dame ma).
Sungkunon poda natua-tua, sungkunon gogo naumposo
(Bertanggung-jawab).
UMPASA NI NAPOSO BULUNG. (Buat orang-orang muda)
Jolo tiniktik sanggar laho bahenon huru-huruan,
Jolo sinukkun marga asa binoto partuturan.
Tudia ma luluon da goreng-goreng bahen soban,
Tudia ma luluon da boru Tobing bahen dongan.
Tudia ma luluon da dakka-dakka bahen soban,
Tudia ma luluon da boru Sinaga bahen dongan.
Manuk ni pealangge hotek-hotek laho marpira
Sirang na mar ale-ale, lobianan matean ina.
Silaklak ni dandorung tu dakka ni sila-sila,
Ndang iba jumonok-jonok tu naso oroan niba.
Metmet dope sikkoru da nungga dihandang-handangi,
Metmet dope si boru da nungga ditandang-tandangi.
Torop do bittang di langit, si gara ni api sada do
Torop do si boru nauli, tinodo ni rohakku holoan ho do
Rabba na poso, ndang piga tubuan lata
Hami na poso, ndang piga na umboto hata
UMPASA MANJALO TINTIN MARANGKUP. (Untuk pasangan saat tukar cincin)
Bulung namartampuk, bulung ni simarlasuna,
Nunga hujalo hami tintin marangkup,
Dohonon ma hata pasu-pasuna.
Hot pe jabu i, tong doi margulang-gulang
Sian dia pe mangalap boru bere i, tong doi boru ni Tulang.
Sai tong doi lubang nangpe dihukkupi rere,
Sai tong doi boru ni Tulang, manang boru ni ise pei dialap bere.
Amak do rere, dakka do dupang,
Anak do bere, Amang do Tulang.
Asing do huta Hullang, asing muse do huta Gunung Tua,
Asing do molo tulang, asing muse do molo gabe dung simatua.
UMPASA TU NA BARU MARBAGAS. (Untuk pasangan yang baru menikah)
Dakka ni arirang, peak di tonga onan,
Badan muna naso jadi sirang, tondi mu marsigomgoman.
Giring-giring ma tu gosta-gosta, tu boras ni sikkoru,
Sai tibu ma hamu mangiring-iring, huhut mangompa-ompa anak dohot boru.
Rimbur ni Pakkat tu rimbur ni Hotang,
Sai tudia pe hamu mangalakka, sai tusima hamu dapot pansamotan.
Dekke ni sale-sale, dengke ni Simamora,
Tamba ni nagabe, sai tibu ma hamu mamora.
Sahat-sahat ni solu, sahat ma tu labuan,
Sahat ma hamu leleng mangolu, jala sai di dongani Tuhan.
Sahat solu, sahat di parbinsar ni ari,
Leleng ma hamu mangolu jala di iring-iring Tuhan ganup ari.
Mangula ma pangula, dipasae duhut-duhut
Molo burju marhula-hula, dipadao mara marsundut-sundut.
Ruma ijuk tu ruma gorga,
Sai tubu ma anakmuna na bisuk dohot borumuna na lambok marroha.
Anian ma pagabe tumundalhon sitodoan,
Arimu ma gabe molo marsipaolo-oloan.
Gadu-gadu ni Silindung, tu gadu-gadu ni Sipoholon,
Sai tubu ma anakmuna 17 dohot borumuna 16.
Andor hadukka ma patogu-togu lombu,
Sai sarimatua ma hamu sahat tu na patogu-togu pahoppu.
UMPASA MANGAMPU
Bulung ni Taen tu bulung ni Tulan
Ba molo tarbahen, sai topot hamu hami sahali sabulan,
Molo so boi bulung ni tulan, pinomat bulung ni salaon,
Ba molo so boi sahali sabulan, pinomat sahali sataon.
Ni durung si Tuma laos dapot Pora-pora.
Molo mamasu-masu hula-hula mangido sian Tuhan,
Napogos hian iba, boi do gabe mamora.
Songgop si Ruba-ruba tu dakka ni Hapadan,
Angka pasu-pasu na ni lehon muna,
Sai dijangkon tondi ma dohot badan.
Mardakka Jabi-jabi, marbulung ia si Tulan
Angka pasu-pasu na pinasahat muna,
Sai sude mai dipasaut Tuhan.
Naung sampulu sada, jumadi sampulu tolu,
Angka pasu-pasu pinasahat muna,
Sai anggiatma padenggan ngolu-ngolu.
Naung sapulu pitu, jumadi sapulu ualu,
Angka pasu-pasu pinasat muna hula-hula nami,
Diampu hami ma di tonga jabu.
Turtu ninna anduhur, tio ninna lote,
Angka pasu-pasu pinasahat muna,
Sai unang ma muba, unang mose.
Habang pidong sibigo, paihut-ihut bulan,
Saluhut angka na tapangido, sai tibu ma dipasaut Tuhan.
Obuk do jambulan, nidandan ni boru Samara
Pasu-pasu na mardongan tangiang sian hula-hula,
Mambahen marsundut-sundut soada mara.
Tinapu bulung nisabi, baen lompan ni pangula
Sahat ma pasu-pasu na nilehon muna i tu hami,
Sai horas ma nang hamu hula-hula.
Suman tu aek natio do hamu, riong-riong di pinggan pasu,
Hula-hula nabasa do hamu, na girgir mamasu-masu.
AKKA UMPASA NA ASING
Martahuak ma manuk di bungkulan ni ruma,
Horas ma hula-hulana,songoni nang akka boruna.
Simbora ma pulguk, pulguk di lage-lage,
Sai mora ma hita luhut, huhut horas jala gabe.
Hariara madungdung, pilo-pilo na maragar,
Sai tading ma na lungun, ro ma na jagar.
Sinuan bulu sibahen na las,
Tabahen uhum mambahen na horas.
Eme ni Simbolon parasaran ni si borok,
Sai horas-horas ma hita on laos Debata ma na marorot.
Sititik ma sigompa, golang-golang pangarahutna,
Tung so sadia pe naeng tarpatupa, sai anggiat ma godang pinasuna.
Pinasa ni Siantar godang rambu-rambuna,
Tung otik pe hatakki, sai godang ma pinasuna.
Tuat si puti, nakkok sideak,
Ia i na ummuli, ima ta pareak.
Aek godang tu aek laut,
Dos ni roha sibaen na saut.
Napuran tano-tano rangging marsiranggongan,
Badan ta i padao-dao, tondita i marsigomgoman.
Marmutik tabu-tabu mandompakhon mataniari,
Sai hot ma di hamu akka pasu-pasu, laho marhajophon akka na sinari.
Bona ni pinasa, hasakkotan ni jomuran,
Tung aha pe dijama hamu, sai tong ma dalan ni pasu-pasu.
Mandurung di aek Sihoru-horu, manjala di aek Sigura-gura,
Udur ma hamu jala leleng mangolu, hipas matua sonang sora mahua.
Dolok ni Simalungun, tu dolok ni Simamora
Salpu ma sian hamu na lungun, sai hatop ma ro si las ni roha.
Age pe padao-dao,Tondyttai tong marsigomgoman
2. Ia bagod i nakkih, ilambung ni sampuran
Ia jaman on jaman canggih, ulang lupa hubani Tuhan
3. Halambir ni sindamak, ikuhur dop ibola
Sinaha pe nini halak, ulang lupa bani horja
4. Juma ni Tigarunggu, tubuhan lata-lata
Rajin ma hita marminggu, ase tong-tong ihasomani Tuhanta
5. Sinjata ni Indonesia, mariam dohot mortir
Andohar Indonesia jaya,Rakyat ni pe homa makmur
6. I lambung passa-passa, Tubu bonani tobu
Age aha pe namasa,Hita ulang mahua
7. Ratting ni hayu bor-bor, ibaen hu pingging pasu
Anggo rajinmartonggo, Jumpahan pasu-pasu
8. Boras ibagas supak, ibaen huparasanding
Horas nasiam namulak, horas homa hanami na tading
9. Borasni purba tua, iboan hu tiga balata
Horas ma hita sayur matua, itumpak-tumpak Naibatanta
10.Andor hadukka ma togu-togu ni lombu, togu-togu ni horbo, itogu hu Ajibata
Horas ma hita sayur matua, patogu-togu pahompu, das mar nini mar nono,
ipasu-pasu Naibatanta
11. Urat ni nangka, urat ni hotang
Hujape hita manlangkah, sai dapot-dapotan
12. Tubuh ma sanggar dohot tobu, dohor hupagar kawat
Tubuh ma anak pakon boru, jadi jolma na marpangkat
13. Urat ni riba dagei iboan hu Sukadame
Ulang bei sai marbadai, sai roh ma uhur dame
14. Dalan hua Ajibata, adong do tubuh Pisang
Anggo domma marrumah tangga, ulang ma adong hata mandok sirang
15. Tubu sanggar dohot tobu i dolok-dolok
Tubu ma anak pakon boru na mok-mok.
16. Arirang ni palia, madek-dek hu bong-bongan
Age adong parsalisihan, ulang mar sidom-doman
17. Tubu ma sanggar dohot tobu, parasaran ni piduk
Tubu ma anak pintar dohot boru na bisuk
18. Tubuh ma silanjuyang, itagil lang ra melus
Aha pe lang na hurang, anggo marhasoman Jesus
19. Sada sikortas kajang, padua kortas hulipat
Sadokah ham marlajang, sada ham do hansa na hudingat.
20. Habang ma anduhur, sogop hu goring-goring
Anggo pusuk uhur, eta ham mandoding-doding
21. Hondor ma langge mu, i dolok si Marsolpah
Holong ni ateimu, ingaton ku do ai madokah
22. Sihala sibarunje, ruak sihala bolon
Santabi ma bani umbei, dear nalang tarhorom
23. Itampul bulu lihom, bulung ni irantingkon
Hatamu do masihol, hape uhur mu manadingkon
24. Sedo lak-lak hasundur, haronduk ni buluk ku
Sedo halak hu sukkun, harosuh ni uhurhu
25. Tumpak ni piring ledeng, paledang-ledang pahu
Loja do hapeni inang, pagodang-godang kon au
26. Laklak itallik-tallik, i lambung ni pea-pea
halak na tahan marsik, ujungni jadi jolma na hasea
27. Lak-lakni tamba tua, hoppa mambuat kuah
Pasangap orangtua, tong-tong dapotan tuah
28. Lampuyang sakaranjang, bulung ni seng sadiha
Akkula do marganjang, uhur seng ope sadiha
29. Marboras ma halawas, i jual hu Belanda
Horas ma nasiam martugas, haganupan wartawan
30. Haporas ni silongkung, i huning i tubai
Anggo domma harosuh, ulang isumengi, lang ibadai
31. Isuan ma timbaho, isuan manoran-noran
Paubah ma parlaho, ulang songon sapari, ase iharosuhkon hasoman
32. Talaktak porling, sogop i bukkulan ni sopo
Indahan ni mata do borngin, ulang lalap ibodei lapo
33. Ulang ihondor gumba, timbaho sihondoran
Ulang martonggo rupa, parlaho do sitonggoran
34. Anduhur pinurputan, tading iparsobanan
Anggo uhur tinurutan, lang mar parsaranan
35. Rage anak ni bintang, rage so hapulhitan
Buei do hata namantin, paima tangan dapotan
36. Timbaho ni simarban, ulang mago sanrigat
Age lingot panonggor, ulang lupa pardingat
37. Boras sabur-saburan, iboban ni pinggan pasu
Horas hita ganupan, sai jumpahan pasu-pasu
38. Itarik gula, itanik songon tali
Age pe otik nasinari, ulang marsurei
39. Irlak-irlak ma senter, itoru ni durian
Lang adong labuni jenges, anggo talu do ujian
40. Initak ma sambor-bor, boras ronggit-ronggitan
Ijon hita manortor, ulang be borit-boritan
41. Lang be tartalgis hon, pagaman ma na ronggos hon
lang be tartangishon, paganan ma na tor-torhon
42. Habang ma kapal terbang, mamboan pinggan pasu
Age daoh ham marlajang, ulang lupa ham hubakku.
Falsafah Batak
Dijolo raja sieahan, dipudi raja sipaimaon
(Hormatan do natua-tua dohot angka raja).
Sada silompa gadong dua silompa ubi,
Sada pe namanghatahon Sudema dapotan Uli.
Pitu batu martindi sada do sitaon nadokdok
(Unang maharaphu tu dongan).
Jujur do mula ni bada, bolus do mula ni dame
(Unang sai jujur-jujuri salani dongan, alai bolushon ma).
Siboru buas siboru Bakkara, molo dung puas sae soada mara
(Dame ma).
Sungkunon poda natua-tua, sungkunon gogo naumposo
(Bertanggung-jawab).
UMPASA NI NAPOSO BULUNG. (Buat orang-orang muda)
Jolo tiniktik sanggar laho bahenon huru-huruan,
Jolo sinukkun marga asa binoto partuturan.
Tudia ma luluon da goreng-goreng bahen soban,
Tudia ma luluon da boru Tobing bahen dongan.
Tudia ma luluon da dakka-dakka bahen soban,
Tudia ma luluon da boru Sinaga bahen dongan.
Manuk ni pealangge hotek-hotek laho marpira
Sirang na mar ale-ale, lobianan matean ina.
Silaklak ni dandorung tu dakka ni sila-sila,
Ndang iba jumonok-jonok tu naso oroan niba.
Metmet dope sikkoru da nungga dihandang-handangi,
Metmet dope si boru da nungga ditandang-tandangi.
Torop do bittang di langit, si gara ni api sada do
Torop do si boru nauli, tinodo ni rohakku holoan ho do
Rabba na poso, ndang piga tubuan lata
Hami na poso, ndang piga na umboto hata
UMPASA MANJALO TINTIN MARANGKUP. (Untuk pasangan saat tukar cincin)
Bulung namartampuk, bulung ni simarlasuna,
Nunga hujalo hami tintin marangkup,
Dohonon ma hata pasu-pasuna.
Hot pe jabu i, tong doi margulang-gulang
Sian dia pe mangalap boru bere i, tong doi boru ni Tulang.
Sai tong doi lubang nangpe dihukkupi rere,
Sai tong doi boru ni Tulang, manang boru ni ise pei dialap bere.
Amak do rere, dakka do dupang,
Anak do bere, Amang do Tulang.
Asing do huta Hullang, asing muse do huta Gunung Tua,
Asing do molo tulang, asing muse do molo gabe dung simatua.
UMPASA TU NA BARU MARBAGAS. (Untuk pasangan yang baru menikah)
Dakka ni arirang, peak di tonga onan,
Badan muna naso jadi sirang, tondi mu marsigomgoman.
Giring-giring ma tu gosta-gosta, tu boras ni sikkoru,
Sai tibu ma hamu mangiring-iring, huhut mangompa-ompa anak dohot boru.
Rimbur ni Pakkat tu rimbur ni Hotang,
Sai tudia pe hamu mangalakka, sai tusima hamu dapot pansamotan.
Dekke ni sale-sale, dengke ni Simamora,
Tamba ni nagabe, sai tibu ma hamu mamora.
Sahat-sahat ni solu, sahat ma tu labuan,
Sahat ma hamu leleng mangolu, jala sai di dongani Tuhan.
Sahat solu, sahat di parbinsar ni ari,
Leleng ma hamu mangolu jala di iring-iring Tuhan ganup ari.
Mangula ma pangula, dipasae duhut-duhut
Molo burju marhula-hula, dipadao mara marsundut-sundut.
Ruma ijuk tu ruma gorga,
Sai tubu ma anakmuna na bisuk dohot borumuna na lambok marroha.
Anian ma pagabe tumundalhon sitodoan,
Arimu ma gabe molo marsipaolo-oloan.
Gadu-gadu ni Silindung, tu gadu-gadu ni Sipoholon,
Sai tubu ma anakmuna 17 dohot borumuna 16.
Andor hadukka ma patogu-togu lombu,
Sai sarimatua ma hamu sahat tu na patogu-togu pahoppu.
UMPASA MANGAMPU
Bulung ni Taen tu bulung ni Tulan
Ba molo tarbahen, sai topot hamu hami sahali sabulan,
Molo so boi bulung ni tulan, pinomat bulung ni salaon,
Ba molo so boi sahali sabulan, pinomat sahali sataon.
Ni durung si Tuma laos dapot Pora-pora.
Molo mamasu-masu hula-hula mangido sian Tuhan,
Napogos hian iba, boi do gabe mamora.
Songgop si Ruba-ruba tu dakka ni Hapadan,
Angka pasu-pasu na ni lehon muna,
Sai dijangkon tondi ma dohot badan.
Mardakka Jabi-jabi, marbulung ia si Tulan
Angka pasu-pasu na pinasahat muna,
Sai sude mai dipasaut Tuhan.
Naung sampulu sada, jumadi sampulu tolu,
Angka pasu-pasu pinasahat muna,
Sai anggiatma padenggan ngolu-ngolu.
Naung sapulu pitu, jumadi sapulu ualu,
Angka pasu-pasu pinasat muna hula-hula nami,
Diampu hami ma di tonga jabu.
Turtu ninna anduhur, tio ninna lote,
Angka pasu-pasu pinasahat muna,
Sai unang ma muba, unang mose.
Habang pidong sibigo, paihut-ihut bulan,
Saluhut angka na tapangido, sai tibu ma dipasaut Tuhan.
Obuk do jambulan, nidandan ni boru Samara
Pasu-pasu na mardongan tangiang sian hula-hula,
Mambahen marsundut-sundut soada mara.
Tinapu bulung nisabi, baen lompan ni pangula
Sahat ma pasu-pasu na nilehon muna i tu hami,
Sai horas ma nang hamu hula-hula.
Suman tu aek natio do hamu, riong-riong di pinggan pasu,
Hula-hula nabasa do hamu, na girgir mamasu-masu.
AKKA UMPASA NA ASING
Martahuak ma manuk di bungkulan ni ruma,
Horas ma hula-hulana,songoni nang akka boruna.
Simbora ma pulguk, pulguk di lage-lage,
Sai mora ma hita luhut, huhut horas jala gabe.
Hariara madungdung, pilo-pilo na maragar,
Sai tading ma na lungun, ro ma na jagar.
Sinuan bulu sibahen na las,
Tabahen uhum mambahen na horas.
Eme ni Simbolon parasaran ni si borok,
Sai horas-horas ma hita on laos Debata ma na marorot.
Sititik ma sigompa, golang-golang pangarahutna,
Tung so sadia pe naeng tarpatupa, sai anggiat ma godang pinasuna.
Pinasa ni Siantar godang rambu-rambuna,
Tung otik pe hatakki, sai godang ma pinasuna.
Tuat si puti, nakkok sideak,
Ia i na ummuli, ima ta pareak.
Aek godang tu aek laut,
Dos ni roha sibaen na saut.
Napuran tano-tano rangging marsiranggongan,
Badan ta i padao-dao, tondita i marsigomgoman.
Marmutik tabu-tabu mandompakhon mataniari,
Sai hot ma di hamu akka pasu-pasu, laho marhajophon akka na sinari.
Bona ni pinasa, hasakkotan ni jomuran,
Tung aha pe dijama hamu, sai tong ma dalan ni pasu-pasu.
Mandurung di aek Sihoru-horu, manjala di aek Sigura-gura,
Udur ma hamu jala leleng mangolu, hipas matua sonang sora mahua.
Dolok ni Simalungun, tu dolok ni Simamora
Salpu ma sian hamu na lungun, sai hatop ma ro si las ni roha.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar